vrijdag
22 nov
Hart is blij met de nota over politieke burgerparticipatie die de gemeenteraad afgelopen donderdag vaststelde. Een proefballonnetje over een referendum werd gelukkig weggestemd.
Het lijkt zo mooi: inwoners de kans geven om via een referendum een raadsbesluit te bevestigen of weg te stemmen. Of, een afgezwakte versie van dat idee: de gemeenteraad via een referendum over een te nemen besluit te adviseren. In Meierijstad zijn Gemeentebelang en SP voor het laatste, zo bleek tijdens de raadsvergadering.
Alleen ja of nee
Hart hamert er in de Meierijstadse raad al jarenlang op dat een referendum democratisch lijkt, maar niet is. Deelnemers kunnen alleen ja en nee zeggen en krijgen niet de kans om er samen uit te komen. Laat staan om nuances in een besluit aan te brengen of compromissen te sluiten.
Een referendum, stelde Hart-raadslid Laurens van Voorst (foto) afgelopen donderdag in de gemeenteraad, versterkt polarisatie. Hij voegde eraan toe dat de voorstanders in de raad er ook niet in geloven. ‘Ze zeggen geen ja of nee tegen de nota over politieke burgerparticipatie, maar pogen dat stuk met hun pleidooi voor een referendum aan te passen. Dat is dus precies wat bij een referendum niet kan.’
Loting
Daar komt bij dat het college een alternatief omarmt dat inwoners veel meer en betere invloed geeft: het burgerberaad. Voor zo’n beraad worden inwoners uitgenodigd die door loting zijn gekozen. Daarbij is ervoor gezorgd dat de deelnemers echt een afspiegeling zijn van de bevolking: vrouw, man, rijk, arm, werkend, werkloos, theoretisch opgeleid, praktisch opgeleid , autochtoon, met een migratieachtergrond, oud, jong – de samenstelling wordt een afspiegeling van de bevolking.
[tekst gaat verder onder de foto]
Burgerberaad gaat veel dieper dan een referendum.
Een burgerberaad is al jaren succesvol actief in Duitstalig België, een gebied met ongeveer net zo veel inwoners als Meierijstad. Daar krijgen de deelnemers binnen randvoorwaarden de mogelijkheid om besluiten te nemen.
Dat gaat in Meierijstad ook gebeuren. In de nota staat dat de gemeenteraad over onderwerpen vooraf kaders vaststelt, bijvoorbeeld hoeveel een plan mag kosten. Als het burgerberaad binnen die kaders blijft, is de politiek verplicht om het genomen besluit te accepteren. Het heeft dus zin om met zo’n beraad mee te doen.
Raad stelt kaders
Tot genoegen van Hart koos de gemeenteraad uiteindelijk unaniem voor de instelling van een burgerberaad die daadwerkelijk macht heeft en waarbij de wettelijke macht van de gemeenteraad gehandhaafd blijft. De raad stelt kaders en het burgerberaad hakt binnen die kaders knopen door.
Wat mooi aan het burgerberaad is: waar deelnemers van een referendum mogen kiezen zonder kennis van zaken of overleg en verdieping, doen de leden van het burgerberaad dat allemaal wel. Ze horen deskundigen, lezen, overleggen en denken na. En zo is er weinig kans voor volksmenners of de waan van de dag, aspecten die bij een referendum wel een rol spelen.
Parkeeroverlast
Laurens vertelde tijdens de raadsvergadering hoe in Haarlem bewoners van enkele wijken steen en been klaagden over parkeeroverlast en via een referendum vervolgens de door de gemeenteraad bedachte bestrijding van die ellende afwezen. Met als gevolg dat de overlast er nog altijd is. ‘Wat daar had moeten gebeuren: met de klagende inwoners oplossing bedenken.’ Zie kader onder dit artikel.
En dan is er nog dit. Raadsleden hebben nogal eens het idee dat er een gemeenteraad is en dat er daarnaast politieke burgerparticipatie bestaat. Maar het feit dat inwoners van 18 jaar en ouder uit hun midden vertegenwoordigers kiezen die samen de baas zijn van de burgemeester, de wethouders en alle ambtenaren – dat ís toch feitelijk burgerparticipatie? Dit stuk gaat daarover.
Tom Lash en de onredelijke burger
In een opiniestuk in de NRC ging cabaretier en publicist Tom Lash onlangs in op het Haarlemse referendum, waarbij uitbreiding van betaald parkeren werd afgewezen. Lash bedacht een reeks vragen die, zoals gebruikelijk bij referenda, louter met ja of nee kunnen worden beantwoord en die verder gaan dan de vraag over betaald parkeren. Hij gokte de antwoorden.
Moet de gemeente iets doen aan parkeerdruk? Ja.
Mag de gemeente de tijden voor betaald parkeren uitbreiden? Nee.
Mag de gemeente huishoudens verbieden meer dan één auto te hebben? Nee.
Moet parkeren in de stad alleen voor bewoners zijn en niet voor bezoekers? Nee.
Mag de gemeente meerdere huizenblokken slopen voor het creëren van een gezamenlijk parkeerterrein? Nee.
Oké, maar er moet wel nog steeds iets aan de parkeerdruk gedaan worden? Ja.
Slotvraag: vindt u zelf ook niet dat u een heel onwerkbare situatie aan het creëren bent?
Lash komt op basis van die vragen en antwoorden tot de conclusie dat de politiek vaker nee moet zeggen. Hart trekt een andere conclusie en vindt dat inwoners de kans moeten krijgen om samen oplossingen te bedenken voor die parkeeroverlast. Om verantwoordelijkheid te nemen.
Met het burgerberaad kan dat.
