Armoede neemt af, al hebt u daar niets aan  

Als u zelf in de financiële shit zit, hebt u er niets aan – maar toch: de armoede neemt wereldwijd af. Deel 6 van een serie vol optimisme.

De armoede groeit sinds enkele maanden in Nederland fors. Leefden er in 2021 nog een miljoen mensen in armoede, nu zijn dat er 1,1 miljoen. Gas, stroom en brandstof zijn flink duurder geworden. Daardoor worden ook boodschappen duurder.

Kinderen

Triest is dat het vooral kinderen treft: terwijl 5,7% van de Nederlanders volgens de officiële statistieken arm is, geldt dat voor 7,2% van de kinderen.

Het gaat er vaak over en dat is goed. Wat raar is: de aandacht voor armoede is groter dan in 2013. Toen leefde 9,2% van de minderjarigen in armoede. Meer dus.

Wie in armoede leeft is er niet bij gebaat om te lezen dat de armoede wereldwijd afneemt. Toch gaat dit stuk daarover. Wie slordig leest, zou kunnen vaststellen dat Hart de situatie van veel inwoners onderschat.

Dat doen we niet. We publiceerden vaak en indringend over armoede, pleitten in de gemeenteraad om als gemeente te doen wat er kan en geloof ons: ook sommige leden van Hart hebben moeite om de eindjes aan elkaar te knopen. Hart weet wat armoede is.

Daling

Tegelijkertijd is het een bewezen feit dat de armoede langjarig gezien afneemt. In Nederland, maar ook en vooral wereldwijd. Sinds de jaren negentig is extreme armoede gedaald. Van 1,2 miljard in die tijd naar 780 miljoen een jaar geleden.

Eigenlijk is de daling nog veel forser, want de Verenigde Naties veranderde de grens om arm genoemd te mogen worden. In de jaren 90 was iemand in landen met lage inkomens extreem arm als die moest leven van € 0,90 per dag. Tien jaar later was dat € 1,90. Die verhoging zou logischerwijs leiden tot een enorme groei van armen. Niet dus.

Kloof

Dat de armoede daalt is vooral te danken aan de voorspoed buiten Europa en de VS. In de jaren tachtig en negentig maakte Zuid-Amerika een sprong voorwaarts. Later volgde China en momenteel neemt de welvaart in India toe. Afrika is, aldus economen, het volgende continent dat zich aansluit bij de rijkeren.

Een kanttekening: de kloof tussen rijk en arm groeit. Juist in het westen dreigt de middengroep, traditioneel het fundament van de economie en de samenleving, te verdwijnen. Waardoor er alleen een rijke top en een arme basis overblijven.

Dat is kwalijk. Sowieso zorgt rijkdom ervoor dat armoede pijnlijker is. Een mobiele telefoon was ooit luxe – als bijna iedereen zo’n ding heeft, dan is het ontbreken ervan een teken van armoede. En het leidt tot uitsluiting.

Rockefeller

Filosoof Ralf Bodelier schrijft in ‘Lang leve de mens’ dat inwoners van een nogal arm land als Malawi rijker zijn dan Rockefeller in 1915.

[tekst gaat verder onder de foto]

Ralf Bodelier in de huiskamer van Mirjam van Esch in gesprek met Laurens van Voorst.

Hij was de rijkste man ter wereld, maar zijn tandarts werkte zonder verdoving – zoals alle tandartsen toen. Mensen van kleur leefden ondanks de afschaffing van de slavernij volkomen geïsoleerd van witten. Radiozenders waren er niet, laat staan televisie, internet en mobiele telefoons. Inwoners van Malawi zijn ingeënt tegen meer ziekten dan de rijkste man op aarde destijds. En o ja, rijk of niet: zijn vrouw mocht niet stemmen.

Klagen mensen met een magere bijstandsuitkering of een laag salaris dan onterecht? Nee, want armoede is relatief. Als zowat iedereen om je heen bezit wat jij niet kunt betalen, dan helpt een vergelijking met Rockefeller niet.

En zo wordt dit een genuanceerd verhaal. Samengevat: armoede neemt op dit moment zorgwekkend toe in Nederland, op de lange termijn en wereldwijd is er sprake van een afname. Tegelijkertijd is extreme rijkdom onrechtvaardig.