Armoedebeleid haalt lokaal weinig uit

Een goed rapport over lokaal armoedebeleid ten spijt, kan de gemeente weinig doen om geldzorgen bij mensen weg te nemen.

Tot die conclusie komt Hart na het lezen van ‘Op weg naar een effectieve armoedeaanpak in Meierijstad’ (download onderaan deze pagina). Dat rapport is in opdracht van het college geschreven door het Verwey Jonker Instituut.

De opdracht aan dat instituut gaf wethouder Menno Roozendaal (PvdA/GroenLinks) na vragen die SP en Hart samen indienden over het armoedebeleid.

Het rapport geeft complimenten aan het gemeentelijk armoedebeleid en laat tegelijkertijd weten hoe het allemaal nog beter kan. Maar zelfs als alle aanbevelingen worden overgenomen, komt er volgens Hart niet echt verbetering. De reden: de oorzaken van de armoede liggen bij het landsbestuur en pinnige werkgevers – gemeenten kunnen slechts pappen en nathouden.

Bestaanszekerheid

Om dat te begrijpen moeten we terug in de tijd. In 1963 werd de bijstand ingevoerd. Hiermee was er voor iedereen een bestaansminimum en daarmee bestaanszekerheid. De bijstand leverde voldoende inkomsten op voor huishoudens om huur, eten, drinken, kleding, zorgverzekering en water te betalen.

De netto bijstandsuitkering is inmiddels ver achtergebleven bij de kosten van levensonderhoud. Sterker: zelfs veel gezinnen met tweeverdieners krijgen het niet voor elkaar om rond te komen. Om die basale zaken als hypotheek, huur en elektra te kunnen betalen.

Het Rijk tuigde de afgelopen tientallen jaren een (bewust) complex en wankel systeem op van heffingskortingen, vrijstellingen en toeslagen om mensen te compenseren voor te lage salarissen. Het is een systeem dat uniek is in de wereld. In de meeste westerse landen is er gewoon een billijk belastingsysteem en een fatsoenlijk minimumloon.

Dweilen

In Nederland moeten zelfs gemeenten, die toch echt niks van doen hebben met inkomenspolitiek, aan de bak om met knip- en plakwerk te repareren wat er op rijksniveau en in de vrije markeconomie misgaat. Wat Meierijstad op dat gebied ook presteert, het blijft als dweilen met de kraan open.

Het goede nieuws is dat Meierijstad het volgens het onderzoeks- en adviesbureau best goed doet. De gemeente bouwt voort op het beleid van de toenmalige gemeente Schijndel. Schijndel wist met armoederegelingen maar liefst 80% te bereiken van de mensen die er recht op hadden. Dat was destijds een idioot hoog percentage.

Hart las in het rapport van Verwey Jonker dat er veel aanspraak is gemaakt op de energietoeslag. De bijvangst: toen mensen die kregen, voelden ze zich gestimuleerd om uit te zoeken of ze ook recht hadden op andere lokale extraatjes. Mooi.

Meer data

Het kan altijd beter. Verwey Jonker vindt dat de gemeente er meer op uit moet trekken, desnoods door huis aan huis aan te bellen en te vertellen over beschikbare regelingen. Het instituut vindt het zo belangrijk, dat een foto van een op een deur kloppende dame tot coverfoto van het rapport werd gepromoveerd.

Verder wordt gepleit voor het vergaren van meer data. Hart wijst erop dat we harde data niet té belangrijk moeten maken. Dat komt vooral omdat er ondanks een breed opgetuigd circus van dataverzamelaars en – analisten er altijd feiten niet worden verzameld. En wat niet bekend is, lijkt niet te bestaan en leidt dus niet tot beleid.

Nieuw is het door Verwey Jonker geopperde idee van een afvalstoffenvergoeding. Geen idee hoe zoiets eruit moet zien, maar ook hier geldt: mensen moeten volgens Hart potjandorie genoeg geld hebben om de afvalstoffenheffing te kunnen betalen. Een vergoeding kan soelaas bieden, maar blijft een symptoombestrijding.

130% bijstand

En dan is er nog het verhogen van de grens voor bijzondere bijstand van 120 naar 130% van het bijstandsniveau. Dankzij de SP ging het er in de gemeenteraad al vaak over. Het ingehuurde instituut is wat zuinigjes over het idee. Uitbreiden van de doelgroep heeft volgens haar weinig zin, als de bijstandsmogelijkheden onbekend blijven.

Hart vindt dat het allebei kan: de bijzondere bijstand optrekken naar 130% én hard werken aan meer bekendheid.

Tijdens de beeldvormende avond van 7 september gaat het over het rapport van Jonker Verwey. Die openbare bijeenkomst wordt vanaf 19.30 uur gehouden in het bestuurscentrum in Sint-Oedenrode en is thuis online te volgen.