Beheer financiën is als ritje in Python

En wéér zorgt een jaarrekening van de gemeente Meierijstad voor verrassingen. Hoe komt het toch dat begroting (verwachtingen) en jaarrekening (terugblik) steeds zo enorm van elkaar verschillen? Dat het ramen van de gemeentelijke financiën voelt als een ritje in de Python in de Efteling?

Je zou bijna denken dat begroten geen zin heeft, zo groot is het gat tussen de verwachtingen voor 2021 en het feitelijk verslag over dat jaar. Bijna, want in de begroting gaat het niet alleen over inkomsten en uitgaven – het gaat vooral over beleidsvoornemens.

Winst

Maar toch. Eind 2020 rekende wethouder Jan Goijaarts (Financiën, CDA) erop dat Meierijstad in 2021 ongeveer € 3 miljoen onderaan de streep zou overhouden. Sinds gisteren weten we dat het positief resultaat (bij bedrijven heet dat: winst) ruim € 13 miljoen is.

De belangrijkste oorzaak van het verschil zit in de uitkering die Meierijstad van het Rijk ontving. Die was hoger dan eerder gedacht. Dat is natuurlijk fijn, maar maakt tegelijkertijd duidelijk hoe onbetrouwbaar het Rijk is als belangrijkste financier van gemeenten.

Het Rijk maakt er de gewoonte van om zowat onafgebroken te sleutelen aan de verdeling van het geld voor gemeenten. Oproep aan de raadsleden van landelijke partijen: roep jullie partijgenoten in de Tweede Kamer op om het gemeentefonds wat consistenter en dus betrouwbaarder te maken.

Ongefundeerd

Op internet vonden we de getuigenis van Arie Teeuw, adviseur op het gebied van gemeentefinanciën. ‘Ik heb bij een gemeente gezien hoe ze eerst € 40 per inwoners moesten bezuinigen, maar er een tijdje later met een herziening € 60 bijkregen. Totaal ongefundeerd en niet te verklaren.’

Ondertussen is Hart natuurlijk erg blij met de forse meevaller. Een meevaller die trouwens niet alleen te danken is het gemeentefonds. Een blik op het zogeheten ‘dashboard sociaal domein’ leert dat er over de hele linie van Wmo, werk en jeugdhulp minder is uitgegeven dan geraamd, al volgt er nog voor zo’n half miljoen aan niet ingeboekte jeugdhulp-kosten.

Oorlogskas

Mooi is ook dat Meierijstad de corona-oorlogskas van € 1 miljoen niet nodig had. Sterker: na optellen en aftrekken van rijksvergoedingen en uitgaven is de meevaller zelfs vier ton meer dan dat miljoen.

Tot zover de plussen en minnen. Minstens zo belangrijk zijn de wettelijke verplichte controlecijfers die in elke begroting en jaarrekening zijn opgenomen. Hart presenteert ze al sinds 2016. En ook die metertjes slaan in deze jaarrekening overal groener uit dan een jaar geleden.

Neem de relatie schulden en eigen middelen. Die daalde van 58% in 2020 via een begrootte 55% voor het afgelopen jaar naar 48% in werkelijkheid. Het is ook fijn dat Meierijstad wederom een aardig eindje onder de gemiddelde belastingdruk van Nederlandse gemeenten valt. In deze gemeente betaalt u, net als in 2020, 6% minder dan gemiddeld in het land.

Positief verschil

De grondexploitatie daalde van 52 naar 36% en dat is ook al mooi. Het betekent dat de totale waarde van de nog te verkopen gronden 36% lager is dan de geraamde opbrengsten. En ja, 36% is nog ook altijd te hoog.

De Vereniging Nederlandse Gemeente vindt elk percentage boven de 10 zorgwekkend. Maar Meierijstad is op de goede weg, zeker omdat Veghel in 2016 171% noteerde.

Maar waar Hart vooral erg blij van wordt is het verschil tussen vaste jaarlijkse inkomsten en uitgaven. In 2020 was er sprake van een tekort van 1,78% en voor 2021 werd voorzichtig gerekend op een plusje van 0,1%. Uiteindelijk sloot Meierijstad dat jaar af met een positief verschil van 4,47%.

Omnipark

In Erp, waar het behoorlijke dure Omnipark nog altijd niet zeker is, zullen ze er blij mee zijn. Want het is deze zogeheten exploitatieruimte die bepaalt of de gemeente nieuwe investeringen, af te schrijven over vele jaren, aan kan. Nou maar hopen dat de uitkering van het Rijk een beetje op peil blijft.

De fractie van Hart gaat zich de komende weken vastbijten in de verantwoording van het college over het afgelopen jaar. Dat leidt tot vragen en bespiegelingen tijdens een vergadering van de raadscommissie op 16 juni. Die wordt die dag vanaf 19.30 uur gehouden in het bestuurscentrum en is hier online te volgen.