Bij inspraak hoort verantwoordelijkheid

Burgers staan steeds vaker lijnrecht tegenover de gemeente als het gaat om bouw- en andere plannen. Maar wat als die inwoners nou eens met elkaar gaan praten? In het derde en laatste deel van de serie over hoe we er samen uitkomen: de methode Hart.

Gisteren gingen het in de tweede aflevering over hoe uw inbreng en invloed op dit moment formeel is georganiseerd. Het is een aanpak die onvoldoende werkt, zo blijkt uit de vele incidenten op het gebied van inspraak.

Methode Hart

Wat Hart betreft is het mogelijk om binnen die procedures de samenspraak met bewoners te verbeteren. En het eventuele chagrijn over de uitkomst iets te verminderen. We noemen het voor het gemak de methode Hart.

In de huidige opzet ageren bewoners tegen de gemeente en de initiatiefnemer. Daarbij gaat het voortdurend om de redenen waarom een plan juist niet op die plek kan. Als het al gaat over waar het dan wel moet, dan gebeurt dat zonder die nieuwe ‘slachtoffers’ te betrekken. Dat moet anders.

Samen bekijken

Laat de gemeente eerst vaststellen en ferm verkondigen dát er bijvoorbeeld ergens tijdelijke woningen moeten komen. In het meest optimale geval brengt diezelfde gemeente alle locaties in beeld waar de bouw kan plaatsvinden. Zoiets gebeurde bij het bepalen van zoeklocaties voor zonnepanelen en windturbines.

Hart wil dat alle omwonenden niet tegen de gemeente vertellen waar het allemaal niet moet gebeuren, nee – ze gaan met elkaar in gesprek over waar het wél kan. ‘Ergens moeten die huizen komen, of we dat nu willen of niet. Laten we samen bekijken welke plek het meest geschikt is. Of nou ja, het minst ongeschikt.’

Bebouwde kom

Hart deed er ervaring mee op tijdens een door de partij georganiseerde bijeenkomst over het bouwen van huizen op plekken in de bebouwde kom van Schijndel. Waar aan het begin van de avond iedereen het plantsoen voor de eigen deur onbebouwd wilde laten, waren ruim honderd deelnemers er twee uur later uit.

Het lijkt te mooi om waar te zijn, maar het werkt. Tijdens zo’n gesprek zegt iemand uit Olland tegen een Erpenaar: ‘Als jullie nou de woningen accepteren, dan stemmen wij in met een paar hectare aan zonnepanelen. Waarbij we het trouwens fijn zouden vinden als Keldonk ook een deel daarvan accepteert’.

Afweging maken

Met nadruk: het betreft hier een voorbeeld. Maar het is niet toevallig dat we over die zonnepanelen beginnen: de gemeente bedacht hier wel de zogeheten zoeklocaties, maar verzuimde om met omwonenden deze afweging te maken.

Het voordeel van deze aanpak is dat bewoners niet alleen inbreng en invloed krijgen, maar dat ze ook verantwoordelijkheid nemen. De verantwoordelijkheid voor ontwikkelingen die nu eenmaal nodig zijn en de verantwoordelijk over onze gezamenlijke leefomgeving. Heel Meierijstad wil meer woningbouw en dús is heel Meierijstad moreel verplicht om locaties te kiezen.

Democratie

Een mooie bijkomstigheid is dat de deelnemers aan die gesprekken ervaren dat er bij dit soort thema’s altijd sprake is van dilemma’s, van tegenstellingen en van de noodzaak om water bij de wijn te doen. Om compromissen te sluiten. Precies zoals dat in raadzalen, Statenzalen en de Tweede Kamer gebeurt.

Zo zorgen we er voor dat heel veel mensen zelf politiek gaan bedrijven en dat ze al overleggend de democratie levend houden en versterken. Dat is ongelofelijk belangrijk. Zoals de Amerikaanse filmmaker Michael Moore ooit zei: als mensen niet meer actief meedoen aan de democratie, dan houdt het op een democratie te zijn.

Samen verantwoordelijk

Wordt met de methode Hart iedereen gelukkig? Nee. Want uiteindelijk komen die tijdelijke woningen ergens. Zoals er ook ergens dat mogelijk verfoeide ‘Polenhotel’ komt. Of die windturbines.

Maar we delen het leed en nog belangrijker: we worden samen verantwoordelijk voor de lastige opgaven die de samenleving nu eenmaal moet uitvoeren. En zelfs als deze methode aan het slot nog altijd mensen narrig maakt: zijn die mensen met de huidige aanpak dan zo gelukkig..?

Dit is de laatste aflevering in een reeks. De vorige afleveringen gingen over wat er nu vaak misgaat en hoe inspraak momenteel is georganiseerd.