Omgevingswet loopt helemaal vast

Wethouders, ambtenaren en raadsleden stortten zich in 2017 enthousiast op de nieuwe Omgevingswet. Die zou in 2019 van kracht zijn. Maar is er nog steeds niet.

Projectontwikkelaars, bouwbedrijven en uw buren willen van alles slopen, bouwen of verbouwen. De gemeente ziet erop toe dat het allemaal gebeurt volgens een enorme hoeveelheid wetten en verordeningen.

Te gortig

De Tweede Kamer bedacht jaren geleden al dat het allemaal een beetje te gortig wordt met die wetten en regels. Er zijn maar liefst 26 wetten en daarbinnen 4700 wetsartikelen over wat er  in ‘de fysieke leefomgeving’ allemaal mag – en vooral wat daar niet mag.

Het idee: we brengen al die bureaucratische rimram terug tot één wet en 349 artikelen. Lekker overzichtelijk. Meierijstad was nog maar net van start of wethouders, ambtenaren en raadsleden bereidden zich voor op de nieuwe wet. Haast was geboden, want in 2019 zou de Omgevingswet een feit zijn.

Hart deed actief mee en had van meet af aan een onderscheidende inbreng. Zo liet de fractie in 2017 al weten dat het eens wat minder over ruimtelijke ordening moest gaan en wat meer over hoe mensen zelf hun leefomgeving kunnen inrichten.

Inmiddels schrijven we juli 2022 en de Omgevingswet is er nog steeds niet. De belangrijkste reden: voor de wet zijn nieuwe ICT-systemen nodig en die zijn nog altijd niet klaar. De Tweede Kamer loste het op door een wet aan te nemen waarin staat dat het op 1 januari 2023 klaar is.

Dat is zoiets als besluiten dat de zwaartekracht wordt afgeschaft. De zwaartekracht trekt zich weinig van zo’n besluit aan.

De website van Hart in 2017.

In Meierijstad oefenen we ondertussen wel met de nieuwe wet. Zo proberen we de inspraak bij projecten te organiseren zoals dat vanaf 2023 (of vanaf 2033, dat kan natuurlijk ook) verplicht is. Hart volgde diverse van die zogeheten omgevingsdialogen en concludeert dat het een bende is. Dat ligt zowel aan de wet als aan ons college.

Omgevingsdialoog

Het begint al met het feit dat initiatiefnemers – een bedrijf dat bijvoorbeeld een kantoor wil verbouwen tot huisvesting voor arbeidsmigranten – die omgevingsdialoog moeten houden. De gemeente heeft daarin geen rol en de meeste belanghebbenden snappen daar niks van. Steeds weer krijgt Hart de vraag waarom wethouder of ambtenaren afwezig zijn.

Omdat de architecten van de nieuwe Omgevingswet dat zo bedachten.

Een verslag van de omgevingsdialoog wordt uiteindelijk wel ingeleverd bij het college. Daar bekijken ze of de buurt rond een bouwplan goed is geïnformeerd en de gelegenheid kreeg mee te praten. Ook wordt gecontroleerd of het verslag klopt – dat er bijvoorbeeld niet instaat dat buurman Jan het plan prachtig vindt, terwijl dat in werkelijkheid niet zo is.

Want ja, dat komt voor. Hart kent diverse omgevingsdialogen waarbij deelnemers bestrijden dat het verslag klopt. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij de huisvesting voor arbeidsmigranten in Schijndel, bij de verbouwing van een tennishal in Mariaheide en bij een fors woningbouwplan, ook in Schijndel.

Verantwoordelijkheid

Er moeten regels komen voor de omgevingsdialoog, liet Hart vorig jaar naar aanleiding van gedoe in Mariaheide al weten. Die regels kwamen er, maar het college handhaaft er niet op.

[tekst gaat verder onder de foto]

Omgevingsdialogen zijn doorgaans goed voor volle zalen.

Hart wil ook dat omgevingsdialogen anders worden aangepakt. Nu zijn het alleen omwonenden van bouwplannen die meedoen en dat leidt tot ‘Niet in mijn achtertuin!’-reacties. Hoe logisch ook, het is zaak dat ook andere belanghebbenden meedoen: woningzoekenden bijvoorbeeld. Dan krijgt het algemeen belang ook aandacht bij die inspraakronde.

Verder wil Hart dat er randvoorwaarden worden gesteld aan de gesprekken. Zoals: wie nee zegt tegen nieuwe huizen hier, mag vertellen waar dan wel. ‘En o ja’, zeggen we tegen hen, ‘ga dat ook even aan de omwonenden van die nieuwe locatie uitleggen’. Zo wordt aan invloed en zeggenschap ook verantwoordelijkheid toegevoegd.

Omgevingsvisie

Dan is er nog het probleem van de overkoepelende visie die gemeenten moeten ontwikkelen over hun grondgebied. Die omgevingsvisie is er in Meierijstad nog altijd niet. Zoals er ook geen sociaaleconomische visie is. Ook andere ingrijpende plannen, zoals rond het opwekken van duurzame energie, lopen spaak.

Meierijstad lijkt best wel op Den Haag. Ook hier loopt er nogal wat in het honderd.

Ondertussen waarschuwen de Nationale Ombudsman, de Eerste Kamer en de Raad van State voor ernstige problemen als de Omgevingswet wordt ingevoerd. Zij zien van verre aankomen dat Nederland na 1 januari nog verder vastloopt. Slecht nieuws voor wie nu al geen nieuwbouwwoning kan vinden.