Overheidsinformatie is van ons allemaal

En ineens ging het in de lokale politiek óók over geheimhouding en openbaarmaking. Het had een spannend en fundamenteel debat kunnen worden. Maar helaas.

Er gebeuren bijzondere dingen in de landspolitiek en die dingen sijpelen door naar gemeenten. Afgelopen donderdag leek het er even op dat enkele raadsleden in navolging van parlementariërs hun spierballen lieten zien. Dat ze zich, dankzij de nogal late emancipatie die de Tweede Kamer in razend tempo doormaakt, bewust werden van hun eigen positie.

Macht

Dat zij beseffen dat ze de baas zijn van de gemeente en niet de burgemeester en de wethouders. De raadsleden zijn geen tegenmacht of controleurs van de macht, ze zijn de macht.

Het ging afgelopen donderdagavond rond de klok van elven over het recht op informatie. De aanleiding was een uitermate krakkemikkig geformuleerde motie, maar beter een flutaanleiding dan geen aanleiding.

Wat die aanleiding betreft: fractievoorzitter Peter Verkuijlen van eenmansfractie Gemeentebelang beklaagde zich over de vermeende geheimhouding van het College over locaties waar mogelijk tijdelijke woningen komen.

Met een zogeheten Wob-verzoek (zie kader onderaan dit artikel) had hij de lijst opgevraagd van locaties die een poos terug bij het College in beeld waren.

Motie van wantrouwen

‘Als u even had gebeld of gemaild, dan hadden we u die lijst ook gegeven’, beet wethouder Rik Compagne (Wonen, Hier) van zich af. ‘Daar is geen Wob-verzoek voor nodig.’ Waarna er wat gekissebis was over hoe waarheidsgetrouw die opmerking was.

En of één op één gegeven informatie daarna openbaar mag worden gemaakt of dat het raadslid dat lijstje voor zichzelf moet houden. Verkuijlen wil niet dat hij de informatie krijgt, hij wil dat alle inwoners die krijgen. Tenminste, dat concludeert Hart uit de woordenwisseling. Het raadslid zelf was minder ferm en duidelijk.

Het ging er ondanks het gebrek aan scherpte bij Verkuijlen over en weer stevig op. Zo stevig, dat fractievoorzitter Marrik van Rozendaal vaststelde dat de kritiek van Verkuijlen op een motie van wantrouwen leek uit te monden. Waar Verkuijlen meer van leek te schrikken dan de wethouder. ‘Wij waarderen de wethouder zeer hoor.’

Speculant

Wat Hart betreft werd het pas echt interessant toen Verkuijlen beweerde dat de wethouder voor geheimhouding koos om onrust te voorkomen. Fractievoorzitter Laurens van Voorst zei dat onrust nooit een reden kan zijn om iets geheim te houden, maar dat er wel andere goede redenen zijn.

[Tekst gaat verder onder de foto]

Wethouder Rik Compagne

Stel dat een speculant het lijstje ziet en als een gek die lapjes grond opkoopt en zo die tijdelijke huisjes poepduur maakt? Dat moeten we niet willen. Compagne knikte instemmend. ‘Inderdaad.’

En daarmee zijn we bij waar het afgelopen donderdag over had moeten gaan en waar het niet over ging. Over waar de grens ligt tussen openbaarheid en geheimhouding.

Van iedereen

Hart bezocht de website overheid.nl en las: ‘De overheid is van iedereen, voor iedereen, altijd overal’. Als de overheid van ons allemaal is, dan is de informatie van de overheid dat ook.

Informatie vragen van de overheid is zoiets als geld halen van uw bankrekening. Dat geld is niet van de bank, dat is van u. Die informatie is niet van de overheid, die is – enfin, u snapt het wel.

Nasmaak

Hart heeft trouwens helemaal geen belangstelling voor die lijst met mogelijke locaties. Daar stonden meer dan twintig plekken op die bij een eerste analyse door het College al afvielen. Maar als iemand die lijst zo nodig wil hebben, dan moet dat kunnen – zolang het dus die speculanten maar niet wakker maakt.

Zo komen we bij de nare nasmaak die we overhielden aan het korte debat van afgelopen donderdag. Verkuijlen beweerde dus dat de wethouder die lijst in eerste instantie geheim wilde houden vanwege onrust en vervolgens ging het niet (want al laat) over wat het betekent om een transparante overheid te zijn. En hoe ver die transparantie mag en moet gaan.

Besluitenlijst

We kunnen ons trouwens goed voorstellen dat de wethouder niet uit eigen beweging braakliggende veldjes bekend gaat maken als die na een bezoekje door wat ambtenaren afvallen. We kunnen ons zelfs voorstellen dat voor dit gebrek aan transparantie wordt gekozen vanwege de onnodige onrust die het veroorzaakt. Zolang die informatie maar wordt gegeven als er om wordt gevraagd.

Hart is alert en gezond wantrouwend als het over thema’s als geheimhouding, vertrouwelijkheid en transparantie gaat.

Dat is niet zo vreemd, want de partij werd in 2015 geboren uit een conflict over geheimhouding. De vergelijking is treffend: toen werd een raadsdebat over de locatie van het gemeentehuis van Meierijstad achter gesloten gehouden omdat het vast emotioneel zou liggen bij inwoners.

En ineens valt ons op hoe de wekelijkse lijst van besluiten van ons College heet: openbare besluitenlijst. Het suggereert dat er dus ook een niet-openbare besluitenlijst is.

Die moesten we maar eens opvragen.